مقالات خدمات ساختمانی

یکی از مهمترین مشکلات و دغدغه های موجود در رشته مهندسی عمران، احداث سازه ها، حفاظت از گودبرداری و ساختمان های موجود در مجاورت آن می باشد و در صورت عدم رعایت روش های مناسب به منظور حفاظت گودها و همچنین شیب های در حال احداث، منجر به خسارت جبران ناپذیری خواهد گردید و مخاطرات بوجود آمده ناشی از نشست های احتمالی و تقلیل ظرفیت باربری و تغییر مکان های جانبی موجب ایجاد ترک در سازه های مجاور گود خواهد شد.

به منظور جلوگیری از موارد ذکر شده لازمست از قبل از شروع عملیات گودبرداری از روش های نگهداری و مهار بندی جانبی استفاده شود تا در محیطی پایدار و ایمن بتوان عملیات را ادامه داد. در این راستا سیستم های حفاظت جانبی بطور کلی شامل موار زیر تقسیم بندی می شوند:

جداره های مهاربندی شده توسط المان های افقی و مایل (Braced wall using wale struts)
جداره های مهاربندی شده توسط المان های کششی (Soldier beam& lagging)
جداره های مهاربندی شده توسط سپر کوبی (Braced sheet pile)
جداره های مهاربندی شده توسط شمع های درجا (Bored pile walls)
جداره های مهار بندی شده توسط دیوار دیافراگمی (Diaphragm walls-Slurry wall)
جداره های مهاربندی شده توسط نیلینگ (Soil nailing)

 
روش های متداول مهار بندی گود

مهار بندی جداره ها توسط المان های پشت بندهای افقی و مایل (Braced wall using wale struts)
این روش ساده برای نگهداری و حفاظت جداره های حاصل از گودبرداری و برای جلوگیری از تغییر مکان های جانبی در گودهایی با عرض کم در محیط های شهری استفاده می شود از معایب این روش اتلاف قابل توجهی از فضای کاری داخل گود و محدودیت در بکارگیری ماشین آلات و تجهیزات مورد نیاز و همچنین افزایش ریسک برخورد با المان ها و به مخاطره انداختن آنها می باشد.

مهاربندی توسط المان های کششی (Soldier beam& lagging)
از این روش بعنوان روش متداول در پایدار سازی موقت گود در مناطق شهری استفاده می گردد. در این روش از پروفیل های معمول فولادی بصورت ستونهای پیوسته که درون خاک فرو برده می شوند استفاده می گردد که تا عمق کف گود اجرا خواهند شد. فاصله بین المان ها بین 2 الی 4 متر می باشد بطوریکه بتوان فضای بین آنها را با الوارهای چوبی (لارده چینی) پرنمود. در این روش از مهارهای کششی به منظور حفاظت جانبی گود استفاده می شود و اتصال ما بین ستونها توسط میل مهارها و جوشکاری انجام می شود.

مهاربندی توسط سپر کوبی (Braced sheet pile)
در این روش صفحات فلزی Sheet pile داخل خاک و جداره گود توسط چکش پنوماتیک و با استفاده از لرزش کوبیده می شوند و با انواع اتصالات بین خود به یکدیگر متصل شده و یک جداره پیوسته را تشکیل می دهند از مزایای این روش راحتی در کوبیدن ـ نصب و بیرون کشیدن آنها به دیگر روش ها برتری داشته و مصالح آن مجددا قابل استفاده در پروژه های دیگر می باشد، همچنین در این روش به المانهای افقی و مایل کمتری نیاز می باشد.
بنابراین محدودیت های اشغال فضای داخل گود کمتر وجود دارد. لیکن از جمله معایب این روش وابستگی به نصب سپرهای فلزی می باشند که در محیط های شهری بدلیل وجود تاسیسات زیربنایی شهری و ایجاد لرزش و صدای ناشی از کوبش سپرها محدودیت هایی را بوجود می آورد. همچنین کوبیدن سپرها در زمین های سنگی و یا خاک های بسیار متراکم به سختی انجام پذیر است و در زمین های با شرایط بالا با محدودیت مواجهه می گردد.

مهار بندی توسط شمع های درجا (Bored pile walls)
یکی از روشهای متداول در پایداری و حفاظت جداره ها با شرایط متنوع اعم از زمین سخت و سست و نرم استفاده از شمع های درجا می باشد و در برخی موارد علاوه بر ایفای نقش حفاظت جانبی نقش آب بندی را نیز انجام می دهد و همواره درصورت نیاز بار قائم نیز تحمل می کند. مهار بندی جداره ها توسط شمع های درجا در موارد زیر بعنوان گزینه برتر برای سیستم های حفاظت جانبی گود مطرح می باشند:
- در مواردیکه امکان اجرای سپر فولادی (کوبیدن و نصب) وجود ندارد و یا سختی و تراکم زمین بیش از حد توان سپر کوبی و با دشواری زیادی مواجهه می باشد.
- در شرایطی که بدلیل وجود آبهای زیر زمینی و بالا بودن سطح آن نیاز به آب بند بودن جداره می باشد.
- در مواردیکه امکان ایجاد مهارهای جانبی (کششی) در زیر ساختمان های مجاور ناشی از گودبرداری وجود ندارد و یا در تلاقی با تاسیسات زیر بنایی شهری و مستحدثات زیرزمینی (تونل) باشد.
- در مواقعیکه امکان استفاده از سیستم حفاظت گود بعنوان بخشی از سازه اصلی و باربری وجود داشته باشد.

روشهای مختلف برای اجرای تکنیک های شمع های درجا ریز وجود دارد و متداولترین آنها عبارتند از:
الف) اجرای دیوار محافظت پیوسته (آب بند)
ب) اجرای دیوار محافظت ناپیوسته
الف) اجرای دیوار محافظ پیوسته (آب بند)
دراین روش ابتدا شمع هایی با بتن پلاستیک یک در میان حفاری و اجرا می گردد و سپس با رعایت هم پوشانی شمع های اصلی و سازه ای با رعایت احداث جداره زنجیره ای و پیوسته اجرا می گردد.

ب) اجرای دیوار محافظت ناپیوسته 
در مواردیکه توده خاک و سنگ دارای چسبندگی زیاد بوده و سطح آبهای زیر پایین بوده می توان از شمع های درجا ریز ناپیوسته و با فاصله استفاده نمود. در این روش بدلیل چسبندگی بین دانه ها خاک بین شمع ها با وجود پدیده قوس خوردگی پایداری جانبی وجود دارد . با در نظر گرفتن شرایط و پارامترهای ژئوتکنیکی خاک معمولا حداکثر فاصله محور تا محور شمع های اصلی 2 برابر قطر شمع ها می باشد همچنین در این روش پایداری در برابر نیروهای جانبی نیز مدنظر قرار می گیرد این روش در پایداری های کوتاه مدت کارایی داشته و در اثر مرور زمین احتمال هوازدگی بین شمع ها وجود دارد و در دراز مدت نیز تغییر مشخصات خاک و برخی از پارامترهای آن مانند از دست دادن آب و یا حالت اشباع پیدا نمودن آن باعث ریزش خاک بین شمع ها شده و برای جلوگیری از آن می توان از بتن پاشی (شاتکریت) و با بستن مش پوشش لازم را جهت پایداری ایجاد نمود.

مهار بندی توسط دیوار دیافراگمی (Diaphragm walls-Slurry wall)
یکی دیگر از روشهای محافظت از جداره گود احداث دیوار دیافراگمی و یا دیوار دوغابی Slurry Wall می باشد. در این روش ابتدا توسط دستگاه های گراب متناسب با شرایط زمین حفاری قسمتی از دیوار انجام می شود و همزمان با حفاری جهت پایداری جداره دیواره حفاری شده و جلوگیری از ریزشهای موضعی از دوغاب بنتونیت استفاده می شود تشکیل کیک بنتونیت در داخل دیواره حفاری شده و نفوذ در لایه های دانه ای جداره باعث می گردد جداره همواره پایدار بماند و سپس بلافاصله پس از رسیدن به عمق مورد نظر آرماتور گذاری شده و در نهایت بتن ریزی می گردد. این روش در زیر هسته سدهای خاکی نیز کاربرد بسیار دارد و از هرگونه نشتی را جلوگیری می نماید. استفاده از این تکنیک در مناطق شهری نیز با محدودیت های نظیر استفاده از روش مهار بندی افقی و مایل و المانهای کششی دارا می باشد.

جداره های مهاربندی شده توسط نیلینگ (Soil nailing)
این روش از حدود سه ده اخیر آغاز شده و تاکنون نیز بعنوان یک تکنیک برای پایداری ترانشه ها و حفاظت گود با انعطاف پذیری بالا استفاده می گردد.

روش اجرای نیلینگ (nailing)
تئوری استفاده از روش نیلینگ بر مبنای مسلح کردن و مقاوم نمودن توده خاک با استفاده از دوختن توده خاک توسط مهارهای کششی فولادی Nail با فواصل نزدیک به یکدیگر می باشد.
استفاده از این روش موجب:
1- افزایش مقاومت برشی توده خاک می گردد.
2- محدود نمودن و تحت کنترل در آوردن تغییر مکانهای خاک در اثر افزایش مقاومت برشی در سطح لغزش Slid بدلیل افزایش نیروی قائم می شود. 
3- باعث کاهش نیروی لغزش در سطح گسیختگی و لغزشی می شود.
باید توجه داشت کلیه سطوح ترانشه های حفاری شده که توسط نیلینگ بایستی مسلح شوندبا استفاده از شبکه مش و شاتکریت ابتدا حفاظت شده و سپس سیستم نیلینگ روی آنها اجرا می شوند.
کاربرد نیلینگ در پروژه های عمرانی
1- پایداری ترانشه ها در احداث بزرگراه ها و راه آهن ها.
2- پایداری جداره تونلها وسازه های زیر زمینی.
3- پایدار سازی و حفاظت گود در سازه های مناطق شهری، ساختمانهای مجاور گود، ایستگاه های زیر زمینی مترو و…
4- پایدار سازی کوله های مجاور پل ها در زمین های سست و ریزشی.

مهار کششی نیلینگ معمولا از آرماتورهای فولادی با قطر 20 الی 40 میلیمتر و با حدتسلیم 420 الی 500 نیوتن بر میلیمتر مربع استفاده می شوند که درون یک چال حفاری شده با قطر 76 الی 150 میلیمتر قرارگرفته و دور آن درون چال تزریق می گردد. فواصل بین مهارهای کششی در حدود 1 الی 2 متر می باشد و طول آنها نیز در حدود 70 الی 100 درصد ارتفاع گود می باشد و حداقل شیب نسبت به افق حدودا 15 درجه می باشد.
باید توجه داشت که رویه شاتکریت شده روی ترانشه های حفاری شده نقش سازه ای نداشته اما می توان جهت اطمینان برای پایداری موقت خاک بین مهارها استفاده نمود.

مراحل اجرای سیستم نیلینگ (nailing)
مطابق با شکل مراحل اجرای نیلینگ بصورت شماتیک نشان داده شده است .
1- گودبرداری در مرحله اول ترانشه و یا گود و ایجاد پله بعدی عملیات.
2- حفاری چال جهت نصب مهار کششی Nail.
3- قراردادن آرماتور داخل چال و تزریق چال.
4- اجرای سیستم زهکشی و اجرای شاتکریت جداره و نصب ضخامت فولادی.
5- گودبرداری مرحله بعدی ترانشه و یا گود و ایجاد پله های بعدی علمیات.
6- اجرای پوشش شاتکریت نهایی پس از اتمام آخرین مرحله حفاری.

اصول طراحی نیلینگ (nailing)
مراحل طراحی سیستم نیلینگ مطابق زیر است:
• هندسه سازه مشخص گردد.
• عمق و زاویه شیب خاکبرداری مشخص گردد.
• بارگذاری و سربار بارهای وارده به Nail و موقعیت سطح افزایش تخمین زده شود.
• انتخاب نوع آرماتور شامل: سطح مقطع، طول و فاصله از یکدیگر و در هر تراز مقاومت موضعی آنها تضمین گردد تا مقاومت از نظر استحکام و ظرفیت چسبندگی برای تحمل نیروها تخمین زده شده و با ضریب اطمینان مناسب و قابل قبول کنترل شوند.
• پایداری کل سازه نگهدارنده و خاک اطراف آن در زمان حفاری گود و ایجاد پله های حفاری و بررسی و کنترل ضریب اطمینان قابل قبول.

• تخمین نیروهای وارده بر صفحه فولادی Bearing plate
• در نظر گرفتن سطح پیزومتریک آبهای زیر زمینی و لحاظ نمودن سیستم زهکش

در بسیاری از پروژه های ساختمانی لازم است که زمین به صورتی خاکبرداری شود که جداره های آن قائم یا نزدیک به قائم باشد. این کار ممکن است به منظور احداث زیر زمین ، کانال ، منبع آب و .. صورت گیرد. فشار جانبی وارد بر این جداره ها ناشی از رانش خاک بر اثر وزن خود آن ، و نیز سر بار های (surcharge) احتمالی روی خاک کنار گود می باشد. این سربارها می توانند شامل خاک بالاتر از تراز افقی لبه ی گود ، ساختمان مجاور ، بارهای ناشی از بهره برداری از معابر مجاور و … باشند. به منظور جلوگیری از ریزش ترانشه و تبعات منفی احتمالی ناشی از این خاکبرداری ، سازه های موقتی را برای مهار ترانشه اجرا می کنند که به آن سازه های نگهبان (retaining structures;support systems) می گویند.

اهداف اصلی ایمن سازی جداره های گود با استفاده از سازه های نگهبان عبارتند از : حفظ جان انسانهای خارج و داخل گود ، حفظ اموال خارج و داخل گود و نیز فراهم آوردن شرایط امن و مطمئن برای اجرای کار.

موضوع گودبرداری و طراحی و اجرای سازه های نگهبان در مهندسی عمران دارای گستره وسیعی است و نیاز به بررسی ها و مطالعات و ملاحظات ژئوتکنیکي، سازه ای ، مواد و مصالح، تکنولوژیکی و اجرایی و اقتصادی و اجتماعی دارد. در نتیجه می توان گفت که انتخاب روش مناسب بستگی به جمیع شرایط تأثیرگذار دارد و می توان در شرایط مختلف، به صورت های گوناگونی باشد. از سوی دیگر، تئوری ها و روش های اجرایی گود برداری و سازه های نگهبان، هم مبتنی بر اصول تئوریک و هم متأثر از ملاحظات اجرایی و تجربی، توأماً است.

پایدارسازی جداره های گودبرداری به صورتها و روشهای مختلفی صورت می گیرد که از جمله آنها به روشهای : مهار سازی (anchorge) ، دوخت به پشت (tie back) ، دیواره دیافراگمی (diaphragm wall) ، مهار متقابل (reciprocal support) ، اجرای شمع (piling) ، سپر کوبی (sheet piling) ، و اجرای خرپا (truss construction) اشاره نمود.

یکی از مسائل مهم در ساخت و سازه‌های شهری، ایجاد پایداری‌ مناسب در هنگام تخریب،گودبرداری و اجرای سازه‌ی نگهبان است. عدم رعایت مسائل فنی و ایمنی درتخریب، گودبرداری و ساخت سازه‌های نگهبان باعث تخریب برخی ساختمان‌های مجاور گودبرداری در ساخت و ساز‌های شهری شد‌ه‌است. یکی از متداول‌ترین انواع سازه‌های نگهبان، “دیوار‌های توکار” است. در این نوع سازه‌ی نگهبان نیروی فعال خاک به یک دیوار نازک منتقل می‌گردد و دیوار از طریق ستون‌هایی که در فواصل معینی در آن قرار دارد، نیرو‌ها را به مهاربند، دستک و پشت‌بند منتقل می‌کند. تکیه‌گاه مهاربند که در خاک قرار دارد به کمک نیروهای رانش مقاوم خاک، در برابر نیروهای مهاربند و در نتیجه نیروهای فعال خاک وارد بر دیواره‌ی مقابله می‌نماید. معمولاً دیوارها از جنس بتن مسلح، صفحه‌های فلزی یا الوارمی‌باشند

برای پایدار نمودن دیواره‌ی گودبرداری‌ها در مناطق شهری از انواع عناصر ساختمانی که ازترکیب خاک و سنگ تشکیل یافته‌اند، دیوار‌ها و سیستم‌های نگهبان ساخته می‌شود که اصطلاحاً “سازه‌ی نگهبان” نامیده می‌شود. در تخریب، گودبرداری‌و اجرای سازه‌های نگهبان، یکی از مهمترین نکات لازم حفظ ایمنی کارگاه است.

سازه‌های نگهبان مشتمل بر سه نوع هستند که “دیوار‌های نگهبان وزنی"، “دیوار‌های توکار” و “سازه‌های نگهبان ترکیبی” نامیده می‌شوند.

 سازه‌های نگهبان با عناصر “دیوار توکار” و پشت بند خرپای فلزی

این سازه ها متشکل از یک دیوار بتن مسلح است که در فواصل مشخصی در درون آن یک ستون فلزی یا بتنی قراردارد و شبکه‌ی آرماتور‌های دیوار بتن مسلح به نحو مطلوبی در درون ستون‌های بتنی مهار و یا به ستون فلزی جوش شده ‌است. ستون‌ها در فواصل قائم مناسب بوسیله‌ی تیر‌های بتنی یا فلزی به‌هم متصل شد‌ه‌اند. دیوار به وسیله‌ی پشت بند خرپایی درداخل خاک مهارشده و نیرو‌های فعال خاک وارد برسازه‌ی نگهبان توسط نیروی رانش مقاوم خاک، تحمل می‌شود. پشت بند‌های خرپایی در فواصل قائم مناسب توسط عناصر افقی و ضربدری به یکدیگر متصل می‌گردند تا از حرکت جانبی یا کمانش صفحه‌ای آن‌ها جلوگیری به عمل آید.

سازه‌ی نگهبان و عناصر ساز‌های آن

1-   شمع زیر ستون،

2-   شمع تأمین کننده رانش مقاوم خاک،

3-   ستون خرپای پشت بند،

4-  خرپای سازه‌ی نگهبان،

5-    چاه آب یا فاضلاب ساختمان مجاور،

6-  دیوار توکار،

7- دیوار مقاوم کننده ساختمان مجاور،

8- دیوار مرزی ساختمان مجاور،

9- شمع‌های انتقال نیروی سقف به کف،

10- عمق گودبرداری،

11-فاصله توقف گودبرداری،

12- عنصر ضربدری کاهش دهنده طول کمانش جانبی خرپا،

13- تکیه گاه تأمین کننده رانش مقاوم خاک،

14- عنصر کاهش دهنده‌ی طول کمانش جانبی خرپا،

15- دیواره‌ی گودبرداری،

16- چاه تعبییه شده جهت نصب ستون‌های پشت بند،

17- ساختمان مجاور

الف) پلان سازه نگهبان

ب) نمای سازه نگهبان

ساختمان‌های مصالح بنایی فاقد عناصر مناسب مقاوم در برابر زلزله

منظور از ساختمان‌های مصالح بنّایی ،ساختمان‌هایی است که ‌ازمصالح سنگی یا آجری با ملات ماسه سیمان یا ملات دیگری ساخته شده و فاقد کلاف‌های افقی و قائم بوده و مصالح آجر و ملات استفاده شده درآن دارای مشخصات فنی مناسب نبوده، بعضاً دارای سقف دیافراگم صلب یکپارچه نیز نیست. علاوه برآن به دلیل قدمت زیاد، مصالح استفاده شده در آن دچار پوسیدگی، فرسایش و هوازدگی شده‌است. معمولاً اینگونه ساختمان‌ها دارای دیوارنسبی مناسبی نبوده و ازشالوده منسجم وکافی نیز بهرمند نیستند. دراینگونه ساختمان‌ها سیستم فاضلاب بصورت چاه جذبی بوده و به صورت یک یا دو طبقه ساخته شد‌ه‌اند. دربرخی موارد بخشی از دیوار‌های مرزی این ساختمان‌ها با ساختمان‌های ساختگاه پروژه مشترک بوده و یا دارای ضخامت کم و یا بازشو‌های بزرگ می‌باشد.

چرا گودبرداری انجام می دهیم؟

گودبرداری در یک تعریف کلی ، در مناطق باز ، یعنی پایین رفتن از سطح زمین و در مناطق مسکونی ، یعنی پایین رفتن از زیر تراز پی خانه های همجوار.

بنا به تعریف مهندسی نیز، به هرگونه حفاری و خاکبرداری در تراز پایین تر از سطح زمین یا تراز پایین تر از زیر پی ساختمان مجاور گودبرداری گفته می شود یا به عبارت دیگر به هرگونه حفاری و خاکبرداری در تراز پایین تر از سطح زمین یا تراز پایین تر از زیر پی ساختمان مجاور گودبرداری گفته می شود

امروزه به دلیل افزایش روز افزون احداث سازه های بلند و نیاز به پارکینگ در طبقات پایین تر از سطح زمین در این ساختمان ها ، تعداد گودبرداری ها به خصوص گود برداری های عمیق و نیمه عمیق رو به افزایش است.

انواع گودبرداری

گودبرداری بر اساس نوع منطقه دو نوع است:

در مناطق باز ، یعنی پایین رفتن از سطح زمین 

در مناطق مسکونی ، یعنی پایین رفتن از زیر تراز پی خانه های همجوار

گودها به دو گروه کلی تقسیم می‌شوند‌

حفاظت شده یا مهاربندی شده

حفاظت نشده یا مهاربندی نشده

باید توجه داشت در گودبرداری‌های حفاظت نشده پایداری شیب‌ها یا جداره‌های قائم گودبرداری‌ها، صرفاً توسط شرایط مکانیکی خاک تامین می‌شوند.

خطرات موجود در حفاری و گودبرداری

ریزش دیواره‌ها و سقوط آوار ( مهمترین و پر ریسك‌ترین خطر در محیط‌های حفاری و گودبرداری است)

خفگی ناشی از كمبود اكسیژن

خطرات ناشی از برخورد و ایجاد صدمات به تاسیسات زیر زمینی همانند گاز، برق ،آب و …

مسمومیت ناشی از استنشاق بخارات و گازهای سمی

سقوط از ارتفاع

اهداف اصلی ایمن سازی گودبرداری

حفظ جان انسان های داخل و خارج از گود‌

حفظ اموال داخل و خارج از گود‌

فراهم آوردن شرایط ایمن و مطمئن برای اجرای كار ‌

علت انجام  عملیات گودبرداری چیست؟
امروزه به دلیل افزایش روز افزون احداث سازه های بلند و نیاز به پارکینگ در طبقات پایین تر از سطح زمین در این ساختمان ها ، تعداد گود برداری ها به خصوص گود برداری های عمیق و نیمه عمیق رو به افزایش است.

گودبرداری به چند منظور انجام می‌شود، که از دلایل اصلی آن می‌توان به رسیدن عمق و خاک سفت (خاک بکر) اشاره کرد، همچنین گودبرداری در زمین های انجام  می شود که باید تمام یا قسمتی از ساختمان پایین تر از سطح طبیعی زمین احداث شود که گاهی ممکن است عمق گودبرداری بنابر جنس زمین به چندین متر برسد .

قبل از گودبرداری باید به مطالب زیر توجه کرد :
ـ اگر عمق خاک برداری بیش از ۱۲۰ سانتی متر باشد باید دیوارهای مجاور را مستحکم.کرد.
ـ برای جلو گیری از بروز خطرها نظیر پرتاب سنگ و سقوط آزاد و … باید اطراف محل اطراف محل حفاری راحصارکشی کرد.
ـ در گود هایی که عمق آنها بیش از ۱ متر است نباید کارگر در محل کار به تنهایی کارکند .
ـ هنگامی که گود برداری در مجاورت  خطوط  راه  آهن و  بزرگراهها یا مراکزی که تولید ارتعاش می کنند انجام گیرد، باید تدابیر احتیاطی برای جلوگیری از ریزش به عمل آید.
ـ مصا لح حاصل از گو دبرداری نباید  در پیاده رو ها انباشته شوند .
ـ معابر عمومی مجاور گودبرداری باید دارای نرده و حفاظ مطمئنی باشند .
ـ درحفاری های عمیق باید هنگام روز از پرچم قرمز و شب ها به وسیله چراغ های خطر عابرین و رانندگان را متوجه ساخت.

- هشدار‌های كافی در خصوص خطرات ناشی از تخریب به ساكنین ساختمان‌های مجاور داده شود و تمهیدات لازم درخصوص عدم سكونت در فواصل نزدیك مرز گودبرداری را بر ایشان فراهم نمود.

- حتی المقدور مكان دیگری را برای سكونت ساكنین ساختمان‌های مجاور پیش بینی و آنجا را خالی از سكنه نمود. همچنین لوازم و وسایل ارزشمند و سنگین را تخلیه یا به قسمت‌های دیگر ساختمان كه فاصله كافی از مرز گودبرداری دارد منتقل شود.

- با كسب مجوز از مراجع ذیربط تابلو‌های هشدار دهنده لازم برای عدم عبور عابرین و عدم پارك یا عبور خودرو در اطراف محوطه گودبرداری را در مكان‌های مناسب نصب كرد.

 - در ساختمان‌های مجاور بررسی‌های لازم در خصوص احتمال نشست‌، ایجاد ترك‌، حركت دیوار‌های مرزی‌، تغییرشكل چارچوب در‌ها و پنجره‌ها و یا ریزش سقف به عمل آید و در صورت نیاز دیوار‌های جدید از سمت داخل ساختمان در كنار دیوار مرزی‌، مقاوم سازی دیوار از طریق اجرای دیوار بتن مسلح و پلاستر سیمانی‌، اجرای دیوار پركننده در بازشو‌های دیوار مرزی‌، بندكشی دیوار‌های مرزی و نصب شمع‌های مناسب زیر تیر‌های سقف در مكان‌های مناسب در داخل ساختمان مجاور به اجرا در آید.

- قبل از انجام گودبرداری باید حتی المقدور تمامی چاه‌های فاضلاب واقع در ساختمان‌های مجاور شناسایی شود. چنانچه فاصله چاه‌های موجود از مرز گودبرداری كمتر از عمق نهایی گودبرداری است و تراز آب چاه‌ها بالاتر از تراز نهایی كف گودبرداری است‌، نسبت به تخلیه چاه و جلوگیری از ریختن مجدد آب به درون آن‌ها اقدام نمود. چاه‌های فاضلاب واقع دراین فاصله باید با مصالح مناسب پر و در فاصله دورتر چاه‌های جدید حفر و مسیر لوله‌های فاضلاب منتهی به چاه‌های پر شده مسدود و سیستم جدید انتقال فاضلاب اجرا و فاضلاب به چاه‌های جدید منتقل شود.

- باغچه‌های ساختمان مجاور شناسایی و راهكار مناسب برای جلوگیری از آبیاری غرقابی آن‌ها پیدا شود.

- كانال‌ها‌، جداول‌، آبرو‌ها و تأسیسات انتقال آب و فاضلاب كنار معابر مجاور گودبرداری شناسایی و چنانچه احتمال ریزش آب به درون دیوار گودبرداری وجود دارد با ایجاد عایق مناسب آب بند شوند.

گود برداری های غیر اصولی متاسفانه چند سالی است که به یکی از حوادث تلخ و تکرار پذیر پایتخت تبدیل شده است، به گونه ای که به جای توقف آن، شاهدرشد روز افزون این پدیده هستیم، از سوی دیگر بر اساس آمار موجود تخریب ساختمان های قدیمی و گودبرداری های غیراصولی، سالانه تعدادی از مردم را به کام مرگ میکشاند و هم چنین خسارات مالی زیادی را نیز بر جای میگذارد، این در حالی است که متاسفانه مسولان امر به هنگام بروز حوادث ناشی از گودبرداری های غیر اصولی، به جای حل معضل، تنها به پاس کاری مسوولیت بین خود اکتفا می نمایند، از این رو در این مجال سعی بر بررسی عوامل دخیل بر گودبرداری های غیر اصولی خواهیم داشت.
گفتنی است برخی از کارشناسان معتقد هستند که عدم وجود قوانین در این حوزه،باعث بروز حوادثی از این دست می شود، اما باید اذعان داشت که امروزه قوانین و ضوابط لازم برای تخریب وجود دارد، اما مشکل اصلی در عدم اجرای دقیق و اصولی این قوانین است، به عبارت ساده تر می توان این ادعا را داشت که خلا های نظارتی و عدم توجه ساختمان و مالکان به رعایت دستورالعمل های گودبرداری، مهم ترین دلیل تداوم بخشی حوادث ناشی از این گودبرداری های غیر اصولی محسوب می شود.

رعایت نکردن مقررات قانونی در گودبرداری، صدمه به ساختمان‌های اطراف و ایجاد حوادث ناگوار برای افراد، بخشی از مخاطراتی است که در گودبرداری‌های غیراصولی می‌تواند ایجاد شود. خساراتی که در پی هر گودبرداری غیراصولی ایجاد می‌شود، نیازمند تشکیل پرونده و طرح دعوا در مراجع حقوقی و قضایی است و از این منظر، باید مشخص شود، چه عواملی در بروز این خسارت نقش داشته‌اند.

از نظر تعريف قانوني، گودبرداري به هرگونه حفاري و خاک‌برداری در تراز پایین‌تر از سطح طبيعي زمين يا در تراز پایین‌تر از زير پي ساختمان مجاور اطلاق می‌شود. به طور اصولي، اجراي هر پروژه ساختماني، با مرحله گودبرداري و پي‌كني آغاز مي‌شود، زیرا پي ساختمان مهمترين ركن هر ساختمان است و اگر پي ساختمان كه آجر اول است، به درستي گذاشته نشود، اين ساختمان از ايمني و استحكام لازم برخوردار نبوده و اصطلاحا «تا ثريا مي‌رود ديوار كج!»

بر اساس دستورالعمل اجرایی گودبرداری‌هاي ساختماني كه در سال 92 در كميته ملي مقررات ساختمان تصويب و از ابتداي خرداد 92 براي اجرا به شهرداري‌هاي سراسر كشور ابلاغ شد، در اجراي يك گودبرداري اصولي، اشخاص مختلفي داراي نقش و مسئوليت هستند و چنانچه در هر يك از مراحل گودبرداري، حادثه يا مشكلي ايجاد شود، هر يك از اين افراد به تناسب مسئوليت و اهمال احتمالي، بايد پاسخگوي جبران زيان وارده باشند. به طور كلي مالك ساختمان، مهندس طراح، مهندس مجري و مهندس ناظر چهار شخصيت اصلي در اجراي يك گودبرداري اصولي هستند كه اگر هر یک از اينها وظايف خود را به درستي انجام ندهد، مي‌تواند منجر به بروز حادثه‌اي تلخ شود.

مسئوليت مالك ساختمان در گودبرداری ها

مالك ساختمان براي آغاز هر پروژه عمراني ابتدا بايد نسبت به اخذ مجوزهاي لازم از شهرداري محل پروژه اقدام كرده و سپس بر اساس بندهای 1، 2 و 4 از مبحث دوم مقررات ملی ساختمان موظف‌ است، عمليات اجرایی ساختمان را به مهندسين داراي پروانه اشتغال به کار در زمینه اجرا واگذار كند. 

همچنين بر اساس ماده 4 دستورالعمل اجرايي گودبرداري، كارفرما بايد ضمن دريافت مشخصات فني املاك مجاور، آن را در اختيار مجري قرار داده و در صورتي كه گودبرداري باعث سرايت خطر به خارج از محدوده پروژه مي‌شود، امكانات و تجهيزات لازم براي ايمن سازي گودبرداري را به مجري ارایه كند. چنانچه گودبرداري بسيار عميق بوده يا داراي خطر زياد يا بسيار زياد باشد، مالك موظف است در قراردادي با يكي از شركت‌هاي  خدمات فني آزمايشگاهي ژئوتكنيك، تهيه گزارش‌ها و نقشه‌هاي موضوعي را به اين شركت‌ها واگذار كند.

مسئوليت‌هاي مجری گودبرداري

سازنده (مجري) بر اساس ماده 3 دستورالعمل اجرايي گودبرداري بايد داراي پروانه اشتغال به کار اجراي ساختمان از وزارت راه و شهرسازي باشد و در صورتي كه گودبرداري با خطر زياد يا خطر بسيار باشد بر اساس ماده 6 همان دستورالعمل بايد از شخص حقوقي (شركت‌هاي پيمانكار ساختماني) استفاده شود. مجري گودبرداري موظف است با به کار گرفتن کارکنان واجد صلاحيت، ايمن کردن محيط کار و مصون و محفوظ كردن سلامت و بهداشت کليه کارگراني كه در كارگاه مشغول به كار هستند، اقدام به اجراي پروژه كند. 

همچنين مصون و محفوظ كردن سلامت و بهداشت کليه افرادی که در مجاورت يا نزديکي (تا شعاع مؤثر) کارگاه ساختماني هستند يا عبور و مرور، فعاليت يا زندگي می‌کنند، بر عهده مجري است. بر اساس بندهای 1، 2 و 12 مبحث دوازدهم از مقررات ملي ساختمان «تجهيزات و مصالح ساختماني بايد در جایی قرار داده شوند که حوادثي برای عابران، خودروها، تأسیسات عمومي، ساختمان‌ها و… به وجود نياورند…». حفاظت و مراقبت  از ابنيه، خودروها، تأسیسات، تجهيزات و نظایر آن در داخل يا مجاورت کارگاه ساختماني بخشي ديگر از وظايف مهندس يا شركت سازنده است.

البته مجري بايد قبل از اقدام به کار «گزارش بررسي وضعيت ساختمان‌های مجاور» را که توسط مهندس طراح تهيه شده است را کنترل و در صورت وجود اشکال يا ايراد جهت رفع آن جلسه‌ای با مهندس طراح و مهندس ناظر برگزار كند.

مسئوليت‌هاي مهندس طراح

كليه طرح‌های ساختماني و نقشه‌ها و مدارک فني آن از جمله معماري، سازه و…  بايد توسط طراح و در حدود صلاحيتي که در زمینه طراحي داراست، صورت گيرد.

طراح يا محاسب سازه ساختمان، شخصي شاغل به کار در دفتر مهندسي يا يك شركت طراحي ساختمان است که بر اساس پروانه اشتغال به کار مهندسي مسئوليت كار را بر عهده گرفته و بايد پيش از آغاز كار، از محل ملک بازديد كرده و از وضعيت و موقعيت محوطه از لحاظ موارد مؤثر در تعيين کليت سامانه‌های سازه و محاسبات فني ذی‌ربط اطلاع پيدا كند. طراح همچنين بايد گزارش بررسي وضعيت ساختمان‌های مجاور را به مهندس مجري ارایه كند.

 مسئوليت‌هاي مهندس ناظر

همان گونه كه از اسم مهندس ناظر مشخص است، ناظر شخص حقيقي يا حقوقي است كه بر اجراي صحيح عمليات ساختماني نظارت می‌کند. ناظر بايد بر عمليات گودبرداري نظارت متناوب داشته و به ازای هر مرحله گودبرداري يا حداکثر هر سه متر عمق گودبرداري اقدام به ارایه گزارش‌های وضعيت گودبرداري به شهرداري كند و در صورت مشاهده موارد تخلف از ناحيه عوامل اجرايي در حین کار، موظف است علاوه بر تذکر کتبی به مجري موارد تخلف را به شهرداري و سازمان نظام‌مهندسی اعلام کند.

مسئوليت نهادهاي قانوني در گودبرداري‌ها

علاوه بر مسئوليت‌هاي ذكرشده در بالا، شهرداري‌ها، سازمان نظام مهندسي و ادارات راه و شهرسازي سراسر كشور از نظر صدور مجوز ساخت، ارایه مجوز به مهندسان و شركت‌هاي واجد صلاحيت و نظارت بر نقشه‌ها و پيشرفت كار، مسئوليت‌هايي را بر عهده دارند.

جبران خسارت‌ ناشي از گودبرداري‌هاي غير اصولي

پس از بيان مسئوليت‌هاي ابتدايي افراد در اجراي يك گودبرداري اصولي،‌ حال اگر اجراي اصولي يا غير اصولي گودبرداري‌ منجر به وقوع حادثه، بروز خسارت يا آسيب جاني شود، چه كسي مسئول جبران آن است؟
در هر مرحله از گودبرداري اشخاص حقيقي و حقوقي متعددي با مسئولیت‌ها و نقش‌هاي مشخص حضور دارند. پيگيري خسارت وارده در نتيجه گودبرداري از دو طريق قابل پيگيري است که نخست شامل دادگاه و مراجع قضايي و دوم شوراي انتظامي سازمان نظام مهندسي ساختمان می‌شود.

الف) مراجعه به دادگاه: هر كه در نتيجه اجراي يك پروژه ساختماني از جمله گودبرداري دچار خسارت شود، مي‌تواند با ارایه دادخواست به دادگاه جبران خسارت وارده را طلب كند. طبق ماده يك قانون مسئوليت مدني مصوب 1339 «هركس بدون مجوز قانوني عمدا يا در نتيجه بي‌احتياطي به جان يا سلامتي يا مال يا آزادي يا حيثيت يا شهرت تجارتي يا به هر حق ديگر كه به موجب قانون براي افراد ايجاد شده است، لطمه‌اي وارد كند كه موجب ضرر مادي يا معنوي ديگري شود مسئول جبران خسارت ناشي از عمل خود است.» و طبق ماده 2 همين قانون دادگاه با بررسي موضوع و تعيين ميزان خسارت راي به جبران خسارت اعم از مادي يا معنوي توسط واردكننده زيان خواهد داد. 

همچنين بر اساس قانون مدني، گودبرداري در زمره عملیات‌های خطرناک است که کوچک‌ترین بی‌احتیاطی و قصور می‌تواند باعث بروز خسارت‌های هنگفتي به املاک مجاور، عابران، وسايل نقليه و…شود لذا با استناد به ماده 333 قانون مدني كه حاکي از مسئول بودن مالک نسبت به خسارات وارده از خرابي بنا است، مي‌توان مالك را در خسارت‌هاي وارده مسئول دانست.

ب) مراجعه به شوراي انتظامي: اگر خسارت در نتيجه اهمال مهندس اجرا يا طراح باشد، امكان طرح موضوع از سوي شوراي انتظامي سازمان نظام مهندسي نيز قابل پيگيري است. 

طبق قانون نظام مهندسي و كنترل ساختمان مصوب 1374، هر كدام از  واحدهای نظام مهندسي استان‌ها داراي يك شوراي انتظامي است. بر اساس ماده 85 همين قانون، وظيفه اين شورا رسيدگي به شكايات و دعاوي اشخاص حقيقي و حقوقي درباره تخلفات حرفه‌اي، انضباطي و انتظامي مهندسان و كاردان‌هاي فني عضو نظام مهندسي يا دارندگان پروانه اشتغال است. بر همين اساس، فرد زيان‌ديده از حادثه گودبرداري غيراصولي مي‌تواند با در دست داشتن مستندات لازم نسبت به مهندس ناظر ملك مجاور كه سبب تخريب شده است، شكايت مطرح كند. شوراي انتظامي موظف است بر اساس تكليف قانوني موضوع را بررسي و مهندس ناظر را به جهت غفلت، اهمال، اشتباه يا تقصير و … محكوم كند. بديهي است شوراي انتظامي فقط در راستاي تخلف مهندس مربوطه موضوع را بررسي كرده و مجازات تعيين‌شده نيز صرفا از باب تخلف فردي بوده كه ممكن است از اخطار و درج در پرونده تا تقليل و تنزل پروانه و تعليق پروانه را شامل شود.

یکی از مهمترین مشکلات و دغدغه های موجود در رشته مهندسی عمران، احداث سازه ها، حفاظت از گودبرداری و ساختمان های موجود در مجاورت آن می باشد و در صورت عدم رعایت روش های مناسب به منظور حفاظت گودها و همچنین شیب های در حال احداث، منجر به خسارت جبران ناپذیری خواهد گردید و مخاطرات بوجود آمده ناشی از نشست های احتمالی و تقلیل ظرفیت باربری و تغییر مکان های جانبی موجب ایجاد ترک در سازه های مجاور گود خواهد شد.

به منظور جلوگیری از موارد ذکر شده لازمست از قبل از شروع عملیات گودبرداری از روش های نگهداری و مهار بندی جانبی استفاده شود تا در محیطی پایدار و ایمن بتوان عملیات را ادامه داد. در این راستا سیستم های حفاظت جانبی بطور کلی شامل موار زیر تقسیم بندی می شوند:

جداره های مهاربندی شده توسط المان های افقی و مایل (Braced wall using wale struts)
جداره های مهاربندی شده توسط المان های کششی (Soldier beam& lagging)
جداره های مهاربندی شده توسط سپر کوبی (Braced sheet pile)
جداره های مهاربندی شده توسط شمع های درجا (Bored pile walls)
جداره های مهار بندی شده توسط دیوار دیافراگمی (Diaphragm walls-Slurry wall)
جداره های مهاربندی شده توسط نیلینگ (Soil nailing)

روش های متداول مهار بندی گود

مهار بندی جداره ها توسط المان های پشت بندهای افقی و مایل (Braced wall using wale struts)
این روش ساده برای نگهداری و حفاظت جداره های حاصل از گودبرداری و برای جلوگیری از تغییر مکان های جانبی در گودهایی با عرض کم در محیط های شهری استفاده می شود از معایب این روش اتلاف قابل توجهی از فضای کاری داخل گود و محدودیت در بکارگیری ماشین آلات و تجهیزات مورد نیاز و همچنین افزایش ریسک برخورد با المان ها و به مخاطره انداختن آنها می باشد.

مهاربندی توسط المان های کششی (Soldier beam& lagging)
از این روش بعنوان روش متداول در پایدار سازی موقت گود در مناطق شهری استفاده می گردد. در این روش از پروفیل های معمول فولادی بصورت ستونهای پیوسته که درون خاک فرو برده می شوند استفاده می گردد که تا عمق کف گود اجرا خواهند شد. فاصله بین المان ها بین 2 الی 4 متر می باشد بطوریکه بتوان فضای بین آنها را با الوارهای چوبی (لارده چینی) پرنمود. در این روش از مهارهای کششی به منظور حفاظت جانبی گود استفاده می شود و اتصال ما بین ستونها توسط میل مهارها و جوشکاری انجام می شود.

مهاربندی توسط سپر کوبی (Braced sheet pile)
در این روش صفحات فلزی Sheet pile داخل خاک و جداره گود توسط چکش پنوماتیک و با استفاده از لرزش کوبیده می شوند و با انواع اتصالات بین خود به یکدیگر متصل شده و یک جداره پیوسته را تشکیل می دهند از مزایای این روش راحتی در کوبیدن ـ نصب و بیرون کشیدن آنها به دیگر روش ها برتری داشته و مصالح آن مجددا قابل استفاده در پروژه های دیگر می باشد، همچنین در این روش به المانهای افقی و مایل کمتری نیاز می باشد.
بنابراین محدودیت های اشغال فضای داخل گود کمتر وجود دارد. لیکن از جمله معایب این روش وابستگی به نصب سپرهای فلزی می باشند که در محیط های شهری بدلیل وجود تاسیسات زیربنایی شهری و ایجاد لرزش و صدای ناشی از کوبش سپرها محدودیت هایی را بوجود می آورد. همچنین کوبیدن سپرها در زمین های سنگی و یا خاک های بسیار متراکم به سختی انجام پذیر است و در زمین های با شرایط بالا با محدودیت مواجهه می گردد.

مهار بندی توسط شمع های درجا (Bored pile walls)
یکی از روشهای متداول در پایداری و حفاظت جداره ها با شرایط متنوع اعم از زمین سخت و سست و نرم استفاده از شمع های درجا می باشد و در برخی موارد علاوه بر ایفای نقش حفاظت جانبی نقش آب بندی را نیز انجام می دهد و همواره درصورت نیاز بار قائم نیز تحمل می کند. مهار بندی جداره ها توسط شمع های درجا در موارد زیر بعنوان گزینه برتر برای سیستم های حفاظت جانبی گود مطرح می باشند:
- در مواردیکه امکان اجرای سپر فولادی (کوبیدن و نصب) وجود ندارد و یا سختی و تراکم زمین بیش از حد توان سپر کوبی و با دشواری زیادی مواجهه می باشد.
- در شرایطی که بدلیل وجود آبهای زیر زمینی و بالا بودن سطح آن نیاز به آب بند بودن جداره می باشد.
- در مواردیکه امکان ایجاد مهارهای جانبی (کششی) در زیر ساختمان های مجاور ناشی از گودبرداری وجود ندارد و یا در تلاقی با تاسیسات زیر بنایی شهری و مستحدثات زیرزمینی (تونل) باشد.
- در مواقعیکه امکان استفاده از سیستم حفاظت گود بعنوان بخشی از سازه اصلی و باربری وجود داشته باشد.

روشهای مختلف برای اجرای تکنیک های شمع های درجا ریز وجود دارد و متداولترین آنها عبارتند از:
الف) اجرای دیوار محافظت پیوسته (آب بند)
ب) اجرای دیوار محافظت ناپیوسته

الف) اجرای دیوار محافظ پیوسته (آب بند)
دراین روش ابتدا شمع هایی با بتن پلاستیک یک در میان حفاری و اجرا می گردد و سپس با رعایت هم پوشانی شمع های اصلی و سازه ای با رعایت احداث جداره زنجیره ای و پیوسته اجرا می گردد.

ب) اجرای دیوار محافظت ناپیوسته 
در مواردیکه توده خاک و سنگ دارای چسبندگی زیاد بوده و سطح آبهای زیر پایین بوده می توان از شمع های درجا ریز ناپیوسته و با فاصله استفاده نمود. در این روش بدلیل چسبندگی بین دانه ها خاک بین شمع ها با وجود پدیده قوس خوردگی پایداری جانبی وجود دارد . با در نظر گرفتن شرایط و پارامترهای ژئوتکنیکی خاک معمولا حداکثر فاصله محور تا محور شمع های اصلی 2 برابر قطر شمع ها می باشد همچنین در این روش پایداری در برابر نیروهای جانبی نیز مدنظر قرار می گیرد این روش در پایداری های کوتاه مدت کارایی داشته و در اثر مرور زمین احتمال هوازدگی بین شمع ها وجود دارد و در دراز مدت نیز تغییر مشخصات خاک و برخی از پارامترهای آن مانند از دست دادن آب و یا حالت اشباع پیدا نمودن آن باعث ریزش خاک بین شمع ها شده و برای جلوگیری از آن می توان از بتن پاشی (شاتکریت) و با بستن مش پوشش لازم را جهت پایداری ایجاد نمود.

مهار بندی توسط دیوار دیافراگمی (Diaphragm walls-Slurry wall)
یکی دیگر از روشهای محافظت از جداره گود احداث دیوار دیافراگمی و یا دیوار دوغابی Slurry Wall می باشد. در این روش ابتدا توسط دستگاه های گراب متناسب با شرایط زمین حفاری قسمتی از دیوار انجام می شود و همزمان با حفاری جهت پایداری جداره دیواره حفاری شده و جلوگیری از ریزشهای موضعی از دوغاب بنتونیت استفاده می شود تشکیل کیک بنتونیت در داخل دیواره حفاری شده و نفوذ در لایه های دانه ای جداره باعث می گردد جداره همواره پایدار بماند و سپس بلافاصله پس از رسیدن به عمق مورد نظر آرماتور گذاری شده و در نهایت بتن ریزی می گردد. این روش در زیر هسته سدهای خاکی نیز کاربرد بسیار دارد و از هرگونه نشتی را جلوگیری می نماید. استفاده از این تکنیک در مناطق شهری نیز با محدودیت های نظیر استفاده از روش مهار بندی افقی و مایل و المانهای کششی دارا می باشد.

جداره های مهاربندی شده توسط نیلینگ (Soil nailing)
این روش از حدود سه ده اخیر آغاز شده و تاکنون نیز بعنوان یک تکنیک برای پایداری ترانشه ها و حفاظت گود با انعطاف پذیری بالا استفاده می گردد.

روش اجرای نیلینگ (nailing)
تئوری استفاده از روش نیلینگ بر مبنای مسلح کردن و مقاوم نمودن توده خاک با استفاده از دوختن توده خاک توسط مهارهای کششی فولادی Nail با فواصل نزدیک به یکدیگر می باشد.
استفاده از این روش موجب:
1- افزایش مقاومت برشی توده خاک می گردد.
2- محدود نمودن و تحت کنترل در آوردن تغییر مکانهای خاک در اثر افزایش مقاومت برشی در سطح لغزش Slid بدلیل افزایش نیروی قائم می شود. 
3- باعث کاهش نیروی لغزش در سطح گسیختگی و لغزشی می شود.
باید توجه داشت کلیه سطوح ترانشه های حفاری شده که توسط نیلینگ بایستی مسلح شوندبا استفاده از شبکه مش و شاتکریت ابتدا حفاظت شده و سپس سیستم نیلینگ روی آنها اجرا می شوند.
کاربرد نیلینگ در پروژه های عمرانی
1- پایداری ترانشه ها در احداث بزرگراه ها و راه آهن ها.
2- پایداری جداره تونلها وسازه های زیر زمینی.
3- پایدار سازی و حفاظت گود در سازه های مناطق شهری، ساختمانهای مجاور گود، ایستگاه های زیر زمینی مترو و…
4- پایدار سازی کوله های مجاور پل ها در زمین های سست و ریزشی.

مهار کششی نیلینگ معمولا از آرماتورهای فولادی با قطر 20 الی 40 میلیمتر و با حدتسلیم 420 الی 500 نیوتن بر میلیمتر مربع استفاده می شوند که درون یک چال حفاری شده با قطر 76 الی 150 میلیمتر قرارگرفته و دور آن درون چال تزریق می گردد. فواصل بین مهارهای کششی در حدود 1 الی 2 متر می باشد و طول آنها نیز در حدود 70 الی 100 درصد ارتفاع گود می باشد و حداقل شیب نسبت به افق حدودا 15 درجه می باشد.
باید توجه داشت که رویه شاتکریت شده روی ترانشه های حفاری شده نقش سازه ای نداشته اما می توان جهت اطمینان برای پایداری موقت خاک بین مهارها استفاده نمود.

مراحل اجرای سیستم نیلینگ (nailing)
مطابق با شکل مراحل اجرای نیلینگ بصورت شماتیک نشان داده شده است .
1- گودبرداری در مرحله اول ترانشه و یا گود و ایجاد پله بعدی عملیات.
2- حفاری چال جهت نصب مهار کششی Nail.
3- قراردادن آرماتور داخل چال و تزریق چال.
4- اجرای سیستم زهکشی و اجرای شاتکریت جداره و نصب ضخامت فولادی.
5- گودبرداری مرحله بعدی ترانشه و یا گود و ایجاد پله های بعدی علمیات.
6- اجرای پوشش شاتکریت نهایی پس از اتمام آخرین مرحله حفاری.

اصول طراحی نیلینگ (nailing)
مراحل طراحی سیستم نیلینگ مطابق زیر است:
• هندسه سازه مشخص گردد.
• عمق و زاویه شیب خاکبرداری مشخص گردد.
• بارگذاری و سربار بارهای وارده به Nail و موقعیت سطح افزایش تخمین زده شود.
• انتخاب نوع آرماتور شامل: سطح مقطع، طول و فاصله از یکدیگر و در هر تراز مقاومت موضعی آنها تضمین گردد تا مقاومت از نظر استحکام و ظرفیت چسبندگی برای تحمل نیروها تخمین زده شده و با ضریب اطمینان مناسب و قابل قبول کنترل شوند.
• پایداری کل سازه نگهدارنده و خاک اطراف آن در زمان حفاری گود و ایجاد پله های حفاری و بررسی و کنترل ضریب اطمینان قابل قبول.

• تخمین نیروهای وارده بر صفحه فولادی Bearing plate
• در نظر گرفتن سطح پیزومتریک آبهای زیر زمینی و لحاظ نمودن سیستم زهکش